DEFINIZIONE:
1. compagno, consorte (
Castiglioni-Mariotti).Ep. VIII 3 Nam quanta vel qualis ego, ut ad enarrandum michi de sospitate consortis et sua, utinam diuturna!, coniunx fortissima Cesaris condescendat? Quippe tanti pondus honoris neque merita gratulantis neque dignitas postulabat; sed nec etiam inclinari humanorum graduum dedecuit apicem, unde, velut a vivo fonte, sancte civilitatis exempla debent inferioribus emanare.
Mon. II viii 3 Primus in mortalibus, qui ad hoc bravium anelavit, Ninus fuit Assiriorum rex: qui quamvis cum consorte thori Semiramide per nonaginta et plures annos, ut Orosius refert, imperium mundi armis temptaverit et Asyam totam sibi subegerit, non tamen occidentales mundi partes eis unquam subiecte fuerunt.
LOCUZ. E FRAS.:
consors thori: Mon. II viii 3
CORRISPONDENZE:
Voce corrispondente nelle opere volgari di Dante:
consorte, vd.
ED (F.
Salsano).
Latino classico e tardoantico:
ampiamente att. (cfr.
ThLL s.v.
consors 2), vd. ad es.
Ov.
Met. I 313 Hic ubi Deucalion (nam cetera texerat aequor) / cum
consorte tori parva rate vectus adhaesit (
MqDq);
Met. VI 94 Pinxit et Antigonen ausam contendere quondam / cum magni
consorte Iovis (
scil. Iunone) (
MqDq);
Sen.
Thy. 234 Hunc facinus ingens ausus assumpta in scelus /
consorte nostri perfidus thalami avehit (
MqDq);
Sil. III 62 Curarum prima exercet subducere bello /
consortem thalami parvum que sub ubere natum (
MqDq);
Paul. Petric. Mart. IV 600 Quin et
consortem thalami ad collegia vitae / Alliciens sociam sanctis praeceperat esse / Virginibus, thalami vel carnis iura remittens (
MqDq).
Latino medievale:
ampiamente att. (cfr.
MLW s.v.
consors II: A 7, B 1 b α-β;
DMLBS s.v.
consors 2); vd. ad es.
Paolo Diacono,
Hist. Lang., IV 50 (=
Hist. Rom. XVII) Quibus illa (
scil. Cesara) respondit: ‘Ite, renuntiate regi vestro et domino, quia, nisi, sicut ego iam credidi, ita et ipse in Christum crediderit, me iam ultra
consortem thori habere non poterit’ (
MGH);
Dipl. Corr., II XXXVIII Cunctis igitur deo nobisque nunc et in posterum militantibus pateat, nos pro nostrae animae futura recompensatione et nostrae
consortis reginae Gisllae petitoria interventione iuxta nostrae concessionis auctoritatem praemissam sanctae Novariensis ecclesiae, ubi sanctum Gaudentii corpus humatum requiescit, sancti Felicis videlicet quae vulgo dicitur Regine abbatiam Papiae sitam cum pertinentiis suis - et habeat potestatem Petrus episcopus suique successores inibi abbatissam ordinandi - presentis paginae nostrae iussionis litteris annotatae testimonio et auctoritate concessisse (
MGH);
Carm. de Frid. I imp., 1797 Tunc Romanus iter thalami
consorte relicta / Ingreditur ductor turbis comitantibus ipsum (
MGH).
Lessicografi medievali:
Isid.
Orig. X 37:
consors dicitur qui sortem iungit (
Mirabile);
Orig. X 51:
Consors, eo quod ad eum pars pertinet bonorum. Nam sortem veteres pro parte ponebant.
Consors ego, quod sit communis sorte, sicut dissors dissimilis sorte (
Mirabile).
Papias (s.v.
consors):
consors dicitur quod ad eum pertinet pars bonorum, nam sortem pro parte veteres ponebant (
Mirabile).
Uguccione, S 21, 5 (s.v.
sors): sors componitur hic et hec
consors -
tis, idest socius eiusdem sortis, unde hoc consortium (
DaMA).
Balbi (s.v.
consors) =
Uguccione (
Mirabile).
Commentatori danteschi:
—
AUTORE: Dario Personeni.
DATA REDAZIONE: 02.05.2021.