Vocabolario Dantesco Latino
www.vocabolariodantescolatino.it
Eg. 1
numerose (cfr. MLW s.v. arvum); in ambito bucolico: Modoino, Nas., I 6 Nulla pericla times paternis tutus in arvis; Modoino, Nas., I 50 ante peregrinis errans ferus exul in arvis / Heridanus Nilo properet pugnantibus undis; Modoino, Nas., I 73 Desperata suis hic dulcibus arva reduxit / carminibus (DaMA); Ecl. Theoduli 64 exuit ergo / corpus et os hominis; saevit lupus asper in arvis; Ecl. Theoduli 238 Dum tonitrus simulat Salmon et fulmina quassat / lampade terrifica percurrens Elidis arva... (DaMA); Metello di Tegernsee, Quirin. I 3-4 Nos patrie fines et dulcia linquimus arva / et nostri pecoris tua dura replebimus arva; Metello di Tegernsee, Quirin., I 76 Credo, diu multum scelus hoc non ibit inultum, / quod pridem latis arvis sine limite raptis / pro tanto sine iure tenendo... (DaMA); Marco Valerio, Buc., II 83 An magis ardentes vite solabimur annos / qua sitiens coquit arva Canis? (DaMA).
Papias (s.v. arva): arva ab arando et colendo dicta idest tellus, inde ambarvale sacrificium arvorum et arvalis, idest rusticus agrestis (Mirabile).
Uguccione, A 309, 16 (s.v. aro): Item ab aro hoc arvum -vi, unde hoc arviolum -li diminutivum, et hic et hec arvalis et hoc -le, et hec arvina -e idest pinguedo (DaMA).
Balbi (s.v. arvum): arvum idest campus ab aro, aras (Mirabile).
NOTA:
Hapax nel lat. dantesco. Il sost. registra una sola occorrenza in Eg. IV 26 nella iunctura «Sicula arva», a definire lo scenario bucolico siciliano che nella seconda egloga dantesca va a sostituire l’arcadico Menalo. Il termine è topico della poesia bucolica class. e mediev. (vd. anche campus, pabulum, pascuum, pratum in VDL), dato che si riscontra senza soluzione di continuità da Virgilio alle varie declinazioni della bucolica mediolatina (Modoino, Metello di Tegernsee, Marco Valerio etc.). Ricorre anche in Giovanni del Virgilio, Eg. Muss. 71 «pendent arva mihi, pendent vineta bis usta» (Poeti d'Italia), per registrare poi abbondanti att. nella poesia bucolica petrarchesca e boccacciana (cfr. Poeti d’Italia).