Mon. 1
respective, Mon. III viii 8
Hapax nel lat. dantesco. Il termine, non att. nel lat. class. e tardoant., è impiegato nel lat. mediev. dove costituisce un tecnicismo del linguaggio logico. Il suo signif. è ben reso da quanto si legge nel Lex. Philos. Micr. (s.v. respectus): «Respective dicitur, quod habet respectum ad aliud, sive ut terminum, sive ut subiectum».
il termine è att. a partire dall’età mediev. in contesti essenzialmente legati all’ambito filosofico; se ne riporta qualche esempio: Alessandro di Hales, Quaest. disp. q. 5, m. 1, par. 14 Secundum quod est Filius, respicit Patrem dictum personaliter; secundum vero quod homo, respicit Patrem respective ad creaturam (LLT-B); Alberto Magno, Comm. in I Sent. d. 6A, a. 1 Respective autem dicitur respectu finis intenti, aut respectu efficientis cogentis (LLT-B); Bonaventura, Comm. in II Sent. d. 16, a. 1, q. 3 Aliquando superlativum intelligitur respective, et tunc dicit excessum respectu omnium, ad quae comparatur (LLT-B); Ruggero Bacone, Quaest. in met. 2 infinita distantia duplex; aut absolute aut respective, inter pure nichil et ens est infinita distantia, et nichil dicitur univoce de istis; alio modo respective, et sic veritas incomplexa dicitur habere infinitam distantiam a veritate increata, unde in respectu habet distantiam (LLT-B); Raimondo Lullo, Ars brevis d. 4 Et ius naturale est magnum, sed respective ius positivum est parvum (LLT-A); Engelberto di Admont, Speculum 8, 2 Quoniam igitur magnificentia dicitur a magnitudine, magnum autem et parvum dicuntur respective, propter quod idem contingit diversis respectibus dici magnum et parvum, sicut collis dicitur magnus respectu tumuli et parvus respectu montis (MGH).