condono, -avi, -atum, -are (v.)

Voce corrispondente nelle opere volgari di Dante:
-

Latino classico e tardoantico:
ampiamente att. (cfr. ThLL s.v. condono 1), vd. ad es. Plaut. Amph. 536 Nunc tibi hanc pateram, quae dono mihi illi[c] ob virtutem datast, / Pterela rex qui potitavit, quem ego mea occidi manu, / Alcumena, tibi condono (MqDq); Ter. Phorm. 946 Argentum quod habes condonamus te (MqDq); Cic. Verr. III 85 Quam tu totam insulam cuidam tuorum sodalium sicut aliquod munusculum condonaras, ab hac etiam haec frumentaria lucra tamquam a mediterraneis exigebantur? (LLT); Gell. XIV 1, 31 Illud autem condonare se his dicebat, quod non id quoque requireret (Bibliotheca Augustana).

Latino medievale:
ampiamente att., vd. ad es. Ansone di Lobbes, Vita Ursmari, 7 Qui cum pervenisset et intuitus eam esset, elevans manum signumque crucis dominicae super eam edidit: in quantum ipsa nobis retulit, febris ilico fugata est, et mulier recuperata a cibo et a somno ac deinceps convaluit, sicut multis vicibus ipsa nobis narrare constituit, non dubitans sibi a Deo vitam condonatam per orationem sancti Ursmari (MGH); Vita Eberh. archiep. Salisb., 8 O mirae virtutis vel potius piae paternitalis indicium, die qua se ipsum Dominus panem salutarem discipulis proposuit, tunc et beatus Eberhardus mortem effugans, vitam condonat ovibus suis (MGH); Alberico delle Tre Fontane, Chronica Captis itaque quinque comitibus, Fernando, Renaldo et Guilelmo Longaspata et duobus Teuthonicis et 25 nobilibus, quorum quilibet vexillum ferre solebat, ipse rex in sero, tanquam mitis et misericors, vitam omnibus condonavit (MGH).

Lessicografi medievali:
Papias (s.v. condonare): Condonare: concedere, ignoscere (Mirabile).
Uguccione, D 83, 9 (s.v. dono): Dono componitur condono -as, idest simul donare vel remittere (…). Dono et composita eius activa sunt et producunt hanc sillabam do (DaMA).
Balbi (s.v. condono): condono -nas -navi idest simul donare, ignoscere, concedere, remittere et componitur ex con et dono et producit do (Mirabile).

Commentatori danteschi:
Numerose att., vd. ad es. Guido da Pisa, ad Inf. XII 107-108: Aliud narrat idem Valerius, libro IIII, capitulo de amicitia (…) videlicet quod duo philosophi quorum unus vocabatur Damon et alter Pythias, Pictagorice prudentie sectatores, tanta erant inter se amicitia copulati, ut cum unum ex his Dyonisius Syracusanus tyrannice velle occidere, a tyranno ut iret in patriam suam, quatinus antequam moreretur domum posset et familiam ordinare, licentiam postulavit. Cui tyrannus hac conditione licentiam condonavit, ut vadem, idest fide iussorem, pro ipsius reditu inveniret (DDP); ad Inf. XVIII 82-84: Iason autem cum sociis prosequens vota sua ad quamdam insulam que Lempnos dicitur devenerunt. In hac vero insula non invenit Iason aliquem virum nisi solummodo regem, quia paulo antequam ipse Iason in insulam applicuisset mulieres Lempni omnes masculos cuiuscumque conditionis, status, vel etatis existerent una nocte interemerunt, preter Ysiphilem, que patri suo naturali dilectione commota, vitam voluit condonare (DDP).
Benvenuto da Imola ad Purg. VIII 118-120: Unde nota, quod narratur de isto Corrado (scil. Malaspina), quod veniens ad mortem sine prole, omnia sua castella condivisit inter consortes suos, et praedia condonavit, exhortans eos ad concordiam (DDP); ad Par. XXXI 88-90: Hic autor facit suam petitionem Beatrici, et petit ut conservet sibi illud quod iam sibi magnifice condonavit, scilicet illam libertatem animae (DDP).