confluo, -xi, -ere (v.)

Voce corrispondente nelle opere volgari di Dante:
-

Latino classico e tardoantico:
ampiamente att. (cfr. ThLL s.v. confluo A I a, II a 2), vd. ad es. Plaut. Asin. 314 Tantum facinus modo inveni ego, ut nos dicamur duo / Omnium dignissumi esse, quo cruciatus confluant (MqDq); Varro Rust. III v 9 Qu<o>i ego, cum habeam sub oppido Casino flumen, quod per villam fluat, liquidum et altum marginibus lapideis, latum pedes quinquaginta septem, et e villa in villam pontibus transeatur, longum pedes DCCCCL derectum ab insula [ad musaeum], quae est in imo fluvio, ubi confluit altera amnis, ad summum flumen, ubi est mus[a]eum, circum huius ripas ambulatio sub dio pedes lata denos, ab hac [ambulatio] est in agrum versus ornithonis locus ex duabus partibus dextra et sinistra maceriis altis conclusus (LLT); Liv. XXI 31, 4 Ibi Sarar Rhodanus que amnis diversis ex Alpibus decurrentes agri aliquantum amplexi confluunt in unum; inde mediis campis Insulae nomen inditum (LLT); Plin. Nat. XXXI 28 In Macedonia non procul Euripidis poetae sepulchro duo rivi confluunt, alter saluberrimi potus, alter mortiferi (LLT); Chalc. Comm. II 257 Namque ille censet radii visualis impacti in solidam speculi superficiem propterea que infracti mucronem ad os reverti obvium que vultui factum vultum suum cernere et in speculo putare sibi vultus apparere simulacrum, at vero Plato pro ingenii prudentiae que divinitate duum luminum coetum confluentium in tersam speculi et solidam cutem, id est diurni luminis et intimi, quod per oculos fluit, trahentis se cum de vultu manantem colorem, in speculo corporari coloratis que vultus lineamentis et formato ac deliniato colore simulacrum aemulum vultus adumbrari (LLT).

Latino medievale:
ampiamente att. (cfr. MLW s.v. confluo I A 1, II B 1), vd. ad es. Gregorio di Tours, Hist., VIII 13 Igitur legatus ad nepotem suum Childeberthum rex diregit, qui morabatur tunc ad castrum Confluentis, qui ob hoc nomen accepit, pro eo quod Musella Rhenusque amnes pariter confluentes in eodem loco iungantur (MGH); Isidoro di Siviglia, Syn., I 65 Nullum invenitur peccatum cuius sordibus non sim coinquinatus, nullus est morbus vitiorum a quo non contraxi contagium, nulla sordium sentina extitit quae in me miserum non confluxit (LLT); Ottone di Frisinga, Chronica, V 24 In fine cuius, ubi predicti amnes confluunt, locus qui Moseburga dicitur, pulcher valde et delectabilis, in beati Castuli aecclesia congregationem clericorum habens, positus cognoscitur (MGH); Alberto Magno, Comm. in IV Sent., d. 8 D, a. 13 Causa universalis et particularis confluunt in unum effectum ultimum (LLT); Ruggero Bacone, Opus Maius IV Cuius causa est in aquis, quia in magna distantia concurrunt multae aquae in unum et imbres multi fiunt et vapores multi resultant ex terra, et ideo fortificantur omnia flumina versus finem et sunt ampliora quam in principio; et sic de ventis propter multiplicationem vaporum ex diversis locis confluentium in unum corpus propter distantiae quantitatem (LLT); Ann. Otak. Omnia quippe dona virtutum confluxerant in ipsum omnipotenti Domino largitore, nec inde gloriabatur, erat enim ei mundus mortuus, et ipse mundo (MGH).

Lessicografi medievali:
Papias (s.v. confluere): Confluere: concurrere, undique convenire (Mirabile).
Uguccione, F 86, 34 (s.v. fluo): confluo, idest simul fluere (DaMA).
Balbi (s.v. fluo)= Uguccione (Mirabile).

Commentatori danteschi:
Varie att., vd. ad es. Guido da Pisa ad Inf. XX Nota: Post mortem vero suam (scil. Mantus), homines in circuitu eius habitantes dispersi, ad illum locum, quia fortis erat, unanimiter confluxerunt, ibique civitatem super illa ossa mortua construxerunt et in honorem illius mage, que primo illum locum incoluerat, Mantuam appellarunt (DDP).
Benvenuto da Imola ad Purg. XVI 115-120: Quo tempore habuit (scil. Fridericus II) elephantem, ad quem videndum confluebant multi de populis Lombardiae (DDP); ad Par. VIII 4-9: ‘perchè le genti antiche’, idest, antiqui gentiles, et primo et principaliter cypriani, qui etiam hodierna die satis colunt Venerem ex influentia coeli, ex veteri consuetudine, et colluvione advenarum confluentium ibi (DDP).