malesuadus, -a, -um (agg.)

1. cattivo consigliere (Conte).
Ep. VI 19 Nec ab inopina Parmensium fortuna sumatis audaciam, qui malesuada fame urgente murmurantes in invicem «prius moriamur et in media arma ruamus», in castra Cesaris, absente Cesare, proruperunt; nam et hii, quanquam de Victoria victoriam sint adepti, nichilominus ibi sunt de dolore dolorem memorabiliter consecuti.
Ep. 1

malesuada, Ep. VI 19

-

Hapax nel lat. dantesco, ripresa della iunctura virgiliana malesuada fames di Aen. VI 276 (vd. Corrispondenze). Composto formato dall'avv. male e dall'agg. suadus, da suadeo («Haec vox saepius coniuncta legitur et quia ex male et adiectivo componitur et quia suadus adiect. parum est in usu», Forcellini s.v. malesuadus). In epoca mediev. è att. anche la variante malesuasus con lo stesso signif. (cfr. Blaise Mediev. s.v. malesuasus e Stotz VI 163.4). 

In volg. D. utilizza l'agg. suado in Par. XXXI 49 («Vedea visi a carità süadi»): «suadi è il lat. suadus, a, um, che D. trovava anche in Stazio, e che è il 2° elemento di malesuadus e benesuadus (Scartazzini-Vandelli)», suado in ED.

-
Voce corrispondente nelle opere volgari di Dante:
-
Latino classico e tardoantico:
att. con il signif. di «male vel mala suadens, captiosus», ThLL s.v. malesuadus; vd. in particolare Verg. Aen. VI 276 Vestibulum ante ipsum primis in faucibus Orci / Luctus et ultrices posuere cubilia Curae; / pallentesque habitant Morbi tristisque Senectus, / et Metus et malesuada Fames ac turpis Egestas, / Terribiles visu formae, Letumque Labosque; / tum consanguineus Leti Sopor et mala mentis / Gaudia, mortiferumque adverso in limine Bellum, / Ferreique Eumenidum thalami et Discordia demens / vipereum crinem uittis innexa cruentis (MqDq).
Latino medievale:

att. con lo stesso signif. del lat. class. (cfr. DMLBS s.v. malesuadus), ma non si rilevano occorrenze in ambito epistolare.

Lessicografi medievali:

Papias (s.v. malesuada): malesuada quae ad malum compellit, idest male suadens. Malasuasa vero quae ad malum suadetur (Mirabile).

Commentatori danteschi:
-
Autore: Elena Vagnoni.
Data redazione: 30.08.2022.